Lojistik sektörü; ürünün siparişinden son kullanıcıya ulaştırılmasına kadar geçen süreçte aktif rol oynar. Bununla birlikte ürün kusurları, imalat ve depolama sırasında ortaya çıkan hasarlar ya da stok fazlaları sürecin tersine de işleyeceği anlamına gelir. Üretimde, dolumda ya da ambalajlamada kullanılan herhangi bir malzemenin farklı sebeplerden dolayı yeniden değerlendirilmek üzere planlı ve kontrollü bir şekilde geldiği yere geri gönderilmesine tersine lojistik denir. Sadece yarı mamul, hammadde ya da ambalaj malzemesi değil tekrar değerlendirilerek üretime geri kazandırılabilecek her ürün ya da malzeme tersine lojistik uygulamasına tabi olabilir. Planlı olarak gerçekleştirilmesi gereken tersine lojistik sisteminde çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf etme amacı da vardır. Bazı malzemelerin yeniden değerlendirilmesi ya da bertaraf edilmesi için üretim noktalarına geri gönderilmesi gerekir.
Ekolojik dengenin bozulmaya, doğal kaynakların tükenmeye başladığı günümüz dünyasında tersine lojistik uygulaması büyük öneme sahiptir. Özellikle depolarda kalan ürünlerin doğru dağıtım ağı kullanılarak uygun kullanıcılara ulaştırılabilmesi her zaman mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda depolarda stok fazlası olarak bekleyen ürünler bir süre sonra miadları dolduğu için kullanılamaz hale gelir. Bu gibi durumlarda tersine lojistik yöntemiyle ürünlerin orijin ülkesine geri gönderilmesini sağlamak ürünlerin son kullanma tarihi geçmeden tekrar değer zincirine girmesine yardımcı olur.
Tersine Lojistiğin Önemi Nedir?
Tersine lojistik sadece maliyet avantajı sağlamaz aynı zamanda enerji tasarrufuna da katkı sağlar. Herhangi bir malzemeyi yeniden üretmek ekstra enerji ve işgücü anlamına gelirken mevcut bir ürünü dönüştürmek için daha az enerjiye ihtiyaç duyulur. Geri dönüşüm vasıtasıyla kazanılan ürünler tekrar kullanıma sunulurken atıkların atık yönetimine uygun olarak imha edilmesi de tersine lojistik olarak değerlendirilir. Ayrıca tamir ve bakım gerektiren ürünler de gümrük prosedürlerine uygun olarak orijin ülkesine geri gönderilebilir. Bu tür malzemelerin çıkışının ve girişinin kayıt altına alınarak kontrol altında tutulması önemlidir. Tersine lojistik sistemi ayrıca tüm işlemlerin çevreye zarar vermeden yapılması konusunda dikkatlidir.
Tersine Lojistik Hangi Durumlarda Uygulanır?
Tersine lojistik daha çok üretimin ve montajın olduğu sektörlerde uygulanır. Kimya, otomotiv, elektronik ve makine bu sistemin uygulandığı sektörlerden bazılarıdır. Aşağıdaki durumlarda malları geri kazanmak ya da bertaraf edilmek üzere üretim yerine geri göndermek hem maliyet hem de çevresel açıdan avantaj sağlar. Aşağıdaki durumlarda ürünler geri kazandırılmak üzere menşe ülkesine geri gönderilebilir:
- Ürünün sevkiyat sırasında hasarlanması
- Ürün kalitesinin istenilen referans aralığında olmaması
- Teslimatın yanlış gelmesi
- Ürünün miadının dolması
- Stokta ihtiyaçtan fazla mal olması
- Malların artık kullanılamayacak olması
